صورت وضعیت نویسی چیست + نحوه نوشتن صورت وضعیت با فیلم رایگان

نوشتن صورت وضعیت یکی از مهم‌ترین وظایف مهندسان دفتر فنی است که تاثیر زیادی بر پیشرفت و شفافیت مالی پروژه‌ها دارد. در واقع، صورت وضعیت، گزارشی رسمی است که هزینه‌های انجام‌شده در مراحل مختلف اجرای پروژه را مشخص کرده و تایید آن از سوی کارفرما، شرایط لازم برای دریافت هزینه‌های مربوطه را برای پیمانکار فراهم می‌کند. اما صورت وضعیت نویسی دقیقا چیست؟ چگونه صورت وضعیت بنویسیم؟ ما در این مقاله به بررسی جزئیات و نکات کلیدی صورت وضعیت نویسی خواهیم پرداخت تا شما را با تمامی جنبه‌های این فرآیند مهم آشنا کنیم؛ پس تا انتها همراه آکادمی عمران باشید.

پیشنهاد می‌کنیم قبل از مطالعه ادامه مقاله فیلم زیر را مشاهده کنید. این فیلم بخش کوتاهی از آموزش صورت وضعیت نویسی آکادمی عمران است که در آن به جزئیات نوشتن و نحوه تنظیم صورت وضعیت پیمانکاری پرداخته‌ایم.

صورت وضعیت چیست؟

مطابق بند الف ماده 37 شرایط عمومی پیمان، صورت وضعیت به گزارشی اطلاق می‌شود که پیمانکار در پایان هر ماه از وضعیت کارهای انجام‌شده تا آن تاریخ تهیه و ارائه می‌دهد. این گزارش شامل اندازه‌گیری مقادیر انجام‌شده بر اساس نقشه‌های اجرایی، دستور کارها و صورت‌جلسات است و همچنین مقدار تجهیزات و مصالح پای کار نیز در آن محاسبه می‌شود. پیمانکار سپس بر اساس فهرست بهای منضم به پیمان، مبلغ مربوط به صورت وضعیت را محاسبه کرده و در پایان هر ماه آن را به مهندس ناظر تسلیم می‌کند.

به بیان ساده‌تر، صورت وضعیت گزارشی مالی و اجرایی ماهانه از پیشرفت کار و هزینه‌های پروژه است که پیمانکار هر ماه به کارفرما ارائه می‌دهد. در نتیجه، پیمانکار با ارسال گزارش صورت وضعیت، از کارفرما می‌خواهد که مبلغ مشخصی از هزینه‌ها را به او پرداخت کند. این پرداخت‌ها معمولاً به‌عنوان پیش‌پرداخت‌ها یا پرداخت‌های علی‌الحساب در طول پروژه انجام می‌شود تا پیمانکار بتواند هزینه‌های جاری خود را پوشش دهد.

انواع صورت وضعیت

انواع صورت وضعیت پیمانکاری بر اساس هدف و نوع اطلاعات ارائه‌شده به دو دسته صورت وضعیت کارکرد (شامل صورت وضعیت‌های موقت، ماقبل قطعی و قطعی) و صورت وضعیت تعدیل تقسیم بندی می‌شوند.

طوفان تخفیفی آکادمی عمران تو راهه

مشاهده جزئیات

صورت وضعیت کارکرد

صورت وضعیت نویسی کارکرد عموما شرح هزینه‌های انجام گرفته بر اساس آیتم‌ها و بهای واحد برآورد است که با هدف پرداخت علی‌الحساب و تسویه موقت هزینه‌های اجرایی پیمانکار حین انجام مراحل مختلف پروژه تنظیم می‌شود. به‌طور کلی، صورت وضعیت کارکرد با توجه به زمان تحویل و مطالبه، به سه دسته زیر تقسیم می‌شود:

1- صورت وضعیت موقت

این نوع صورت وضعیت نویسی، گزارشی است که پیمانکار هر ماه در پایان ماه شمسی از وضعیت پیشرفت کار و هزینه‌های انجام‌شده در پروژه تهیه می‌کند و به مهندس مشاور یا کارفرما تحویل می‌دهد. گزارش صورت وضعیت موقت شامل هزینه‌های کارهای انجام‌شده تا آن تاریخ و هزینه مصالح و تدارکات تهیه‌شده (مصالح پای کار) است. هدف از این صورت وضعیت، دریافت پرداخت‌های علی‌الحساب از کارفرما برای تأمین هزینه‌های پروژه است.

2- صورت وضعیت ماقبل قطعی

به آخرین صورت وضعیت موقت که پس از تحویل موقت پروژه تهیه می‌شود، صورت وضعیت ماقبل قطعی می‌گویند. این صورت وضعیت به‌منظور تسویه هزینه‌های باقی‌مانده قبل از تهیه صورت وضعیت قطعی تنظیم خواهد شد. این نوع صورت وضعیت نویسی شامل کارکرد کلیه عملیات‌ها از ابتدا تا انتهای پروژه است که مبلغ آن معمولاً به مبلغ قطعی نزدیک خواهد بود، اما هنوز ممکن است تغییرات جزئی در محاسبات و تسویه‌ها وجود داشته باشد.

این گزارش زمان بررسی صورت وضعیت پیمانکاران را کاهش داده و از طرفی موجب آزادسازی سریع‌تر ضمانت نامه انجام تعهدات پیمانکار می‌شود. به‌طوریکه اگر پیمانکار بر اساس صورت وضعیت ماقبل قطعی بدهکار نبوده یا بدهی‌اش کمتر از نصف کسور تضمین حسن انجام کار باشد، ضمانت‌نامه سریعاً آزاد می‌شود؛ در غیر این صورت، طبق مواد 40 و 52 شرایط عمومی پیمان آزاد خواهد شد.

3- صورت وضعیت قطعی

این صورت وضعیت پیمانکاری پس از اتمام تمامی کارهای پروژه و تحویل موقت آن، توسط پیمانکار تهیه می‌شود. صورت وضعیت قطعی شامل تمامی هزینه‌های انجام‌شده از ابتدای پروژه تا تحویل موقت است و تمامی اشتباهات محاسباتی یا فعالیت‌های غیرمستند که ممکن است در صورت وضعیت‌های موقت وجود داشته باشد، در این گزارش اصلاح می‌شود.

توجه داشته باشید که مقادیر و ارقام درج‌شده در صورت وضعیت قطعی نهایی و غیرقابل تغییر است، حتی اگر اختلافاتی با مقادیر ذکرشده در صورت وضعیت‌های قبلی وجود داشته باشد. لذا این صورت وضعیت نویسی آخرین فرصت برای تسویه تمامی هزینه‌های پروژه است و باید با دقت کامل همراه با دستورکارها و صورت‌جلسات مربوطه تهیه شود.

صورت وضعیت تعدیل

این نوع صورت وضعیت مربوط به جبران تغییرات قیمت‌ها یا تغییرات در شرایط اقتصادی و قراردادها است که گاهی در طول پروژه رخ می‌دهد. صورت وضعیت نویسی برای تعدیل در پروژه های عمرانی، به‌منظور جبران اختلافات قیمتی ناشی از افزایش هزینه‌ها یا تغییرات نرخ مواد اولیه، دستمزدها و مصالح، برای تنظیم مبلغ پرداختی به پیمانکار انجام می‌شود. این صورت وضعیت‌ها کمک می‌کنند که تغییر شرایط پروژه و هزینه‌ها به‌طور غیرمنتظره تاثیری بر کندی یا توقف پروژه نداشته باشند.

اجزای صورت وضعیت

هر صورت وضعیتی که پیمانکار ماهانه برای بررسی توسط مشاور ارائه می‌دهد، شامل چندین بخش مختلف زیر است:

• روکش صورت وضعیت: صفحه ابتدایی که اطلاعات کلی پروژه مانند تاریخ صورت وضعیت، کارفرما، پیمانکار، وضعیت تعدیل و سایر اطلاعات ضروری را شامل می‌شود.
• مبناهای قراردادی: اطلاعاتی همچون ابلاغ قرارداد، تحویل زمین و تاریخ‌های مهم پروژه که برای رسیدگی به صورت وضعیت ضروری است.
• مستندات: مدارک و مستندات رسمی و مستند از جمله صورت‌جلسات، دستور کارهای جدید، فاکتورهای خرید و ابلاغیه‌های دریافت‌شده از کارفرما و موارد مشابه به‌منظور پشتیبانی از محاسبات یا ادعاهای پیمانکار باید در صورت وضعیت نویسی ارائه شوند.
• ریز متره: برگه‌ای است که در آن مترور محاسبات دقیق هر آیتم از فهرست بها ابنیه را به‌طور مجزا و تفکیک‌شده ثبت می‌کند. این محاسبات شامل جزئیات طول، عرض، ارتفاع و سایر مشخصات هر فعالیت اجرایی است.
• خلاصه متره: خلاصه‌ای از مقادیر کارهای انجام‌شده توسط پیمانکار به تفکیک آیتم‌های فهرست بها است که توسط مترور ثبت می‌شود.
• ریز مالی: برگه‌ای است که در آن مقادیر کارکرد هر فعالیت با بهای واحد مربوط به هر آیتم از فهرست بها ضرب شده و هزینه‌ها محاسبه می‌شود.
• خلاصه مالی فصول: جدولی است که در آن برآورد ریالی کارهای انجام‌شده از ابتدای پروژه تا تاریخ صورت‌وضعیت، بر اساس فصول مختلف فهرست بها نمایش داده می‌شود. در این فرم، مبلغ کارکرد هر فصل به‌طور مجزا ذکر شده و پس از بررسی و تأیید مشاور و کارفرما، مبلغ نهایی اعلام می‌شود.
• روکش مالی کل: روکش یا برگه مالی کل، خلاصه‌ای از برآورد و کارکردهای مالی پروژه است که هزینه‌ها و درآمدهای مربوط به تجهیز و برچیدن کارگاه و خرید مصالح را جمع‌آوری و به‌صورت منسجم نمایش می‌دهد.

اعمال ضرایب در صورت وضعیت

ضرایب در صورت وضعیت نویسی به منظور برآورد دقیق هزینه‌های پروژه در دو مرحله، یک‌بار قبل از انعقاد پیمان توسط واحد برآورد کننده و یک‌بار بعد از آن توسط پیمانکار اعمال می‌شوند. چند نوع از ضرایب دسته اول شامل ضریب ارتفاع، ضریب منطقه ای، ضریب طبقات، ضریب بالاسری و موارد دیگر است. توجه داشته باشید که این ضرایب باید قبل از محاسبه برآورد فصول اعمال شوند، زیرا در غیر این صورت قابل اعمال نخواهد بود.

پیمانکار تنها ضریب پیشنهادی خود را به صورت وضعیت‌ها اعمال می‌کند. در واقع صورت وضعیت‌ها همه ضرایبی که در برآورد دیده شده و همچنین ضریب پیشنهادی پیمانکار را در بر می‌گیرد.

نوشتن صورت وضعیت نویسی

هدف از نوشتن صورت وضعیت پروژه شامل مدیریت مالی پروژه، ثبت پیشرفت کار، ایجاد مستندات قانونی، شفاف‌سازی ارتباطات بین پیمانکار و کارفرما، برنامه‌ریزی و کنترل پروژه و پیش‌بینی زمان‌بندی است. این مستندات به کنترل هزینه‌ها و کیفیت کار کمک کرده و در صورت بروز اختلافات، به عنوان شواهد قانونی عمل می‌کنند. در نتیجه نوشتن صورت وضعیت نویسی یک گزارش حیاتی در بهبود مدیریت و اجرای پروژه‌های عمرانی محسوب می‌شود.

مراحل نوشتن صورت وضعیت

نوشتن صورت وضعیت در قراردادهای عمرانی شامل چند مرحله کلیدی است که باید با دقت و توجه به جزئیات انجام شود. این مراحل به شرح زیر هستند:

1. جمع‌آوری اطلاعات اولیه: اطلاعات پایه‌ای مربوط به پروژه مانند نام پروژه، تاریخ شروع و تاریخ پایان، نام پیمانکار و کارفرما و سایر مشخصات مرتبط باید جمع‌آوری شود.
2. مستندسازی پیشرفت کار: در این مرحله، باید میزان پیشرفت کار و فعالیت‌هایی که انجام شده‌اند به دقت مستند شود. این مستندات شامل جمع‌آوری جزئیات درباره مصالح مصرف‌شده، ساعات کاری و مقدار کارهای انجام شده است. استفاده از عکس و دیگر مدارک می‌تواند به مستند سازی کمک کند.
3. محاسبه هزینه‌ها: در این مرحله از صورت وضعیت نویسی، هزینه‌های مربوط به کارهای انجام‌شده، شامل هزینه‌های مواد، نیروی کار، تجهیزات و سایر هزینه‌ها باید محاسبه شود. همچنین، هر گونه تخفیف یا کسری نیز باید لحاظ شده و این محاسبات با دقت و مطابق با قرارداد اجرایی انجام شوند.
4. تهیه صورت وضعیت: این مرحله شامل تنظیم صورت وضعیت بر اساس اطلاعات جمع‌آوری‌شده و محاسبات انجام‌شده است. در این بخش، باید به تفکیک کارها، مقدار و هزینه‌ها، تاریخ و شرایط قرارداد اشاره شود.
5. بازبینی و تایید: قبل از ارسال صورت وضعیت، باید آن را به دقت بازبینی کنید تا از صحت تمامی اطلاعات و محاسبات مطمئن شوید. در این مرحله، ممکن است نیاز به مشورت با اعضای تیم یا مشاوران نیز وجود داشته باشد.
6. بررسی صورت وضعیت: رسیدگی به صورت وضعیت پیمانکاران شامل تحویل و بررسی صورت وضعیت‌های ماهیانه توسط پیمانکار است که ابتدا باید تأیید ناظر مقیم را بگیرد. سپس، این صورت وضعیت به مشاور و کارفرما ارائه می‌شود، جایی که پس از ارزیابی و کسر کسورات قانونی، تایید نهایی شده و مبلغ باقی‌مانده به پیمانکار پرداخت می‌شود. توصیه می‌کنیم برای اطلاع از دستمزد مترور، مقاله هزینه صورت وضعیت نویسی را مطالعه کنید.

نکات مهم در نوشتن صورت وضعیت پیمانکاری

دقت داشته باشید برای تهیه و تنظیم صورت وضعیت رعایت موارد زیر ضروری است:

• گزارش جلد شده باشد و در هر پروژه از یک رنگ رویه و شیرازه و طلق استفاده شود.
• حتما از رویه استفاده شود.
• نام پروژه، شماره کارکرد، نام کارفرما و مشاور و پیمانکار، تاریخ و زمان کارکرد آن ذکر شود.
• نسخه مخصوص کارفرما، مشاور، امور مالی و پیمانکار مشخص باشد.
• رویه هر قسمت مانند متره و برآورد پروژه ، خلاصه متره و خلاصه مالی مجزا باشد و از کاغذهای رنگی استفاده شود.
• خوانا و کامپیوتری باشد.
• در حد امکان از کلمات و حروف فارسی استفاده شود.
• در هر صفحه شماره صفحه، تاریخ، نام شرکت، نام پروژه، ذکر شود.
• محل امضا پیمانکار، ناظر، مشاور و کارفرما مشخص شده باشد.
• از جدول‌های استاندارد استفاده شود.
• صورتجلسه و دستور کارها در انتهای آن به ترتیب و جلد شده، آورده شود.

با رعایت این نکات و ساختار، می‌توانید صورت وضعیت‌های دقیقی تهیه کنید که هم کارفرما و هم پیمانکار از آن استفاده کنند. البته باید به این نکته توجه کنید که این روزها اکثر مهندسین حرفه‌ای برای تسریع در نوشتن صورت وضعیت به دنبال بهترین نرم افزار صورت وضعیت نویسی هستند. این نرم‌افزارها، ابزارهایی کارآمد برای مدیریت اطلاعات و محاسبات مرتبط با پروژه محسوب می‌شوند که به کاهش خطاها و افزایش کارایی در تنظیم صورت وضعیت‌ها کمک می‌کنند.

جهت کاهش اشتباهات رایج در صورت وضعیت نویسی و همچنین یادگیری حرفه‌ای آن چند نمونه فایل صورت وضعیت آماده کرده‌ایم که می‌توانید به عنوان الگو از آن‌ها استفاده کنید. البته توصیه می‌کنیم برای دریافت نمونه‌های بیشتر به مقاله نمونه صورت وضعیت پیمانکاری مراجعه کنید.

جمع بندی

صورت وضعیت نویسی در پروژه‌های ساختمانی به دو نوع اصلی صورت وضعیت کارکرد (شامل موقت، ماقبل قطعی و قطعی) و صورت وضعیت تعدیل تقسیم بندی می‌شود. به‌طور کلی، هدف از تهیه و تنظیم صورت وضعیت نویسی دریافت پرداخت‌های موقت پیمانکار بر اساس پیشرفت عملیات (کارکرد) و جبران تغییرات قیمت و اصلاح مبلغ پرداختی (تعدیل) است.

ما در این مقاله انواع صورت وضعیت‌ها را بررسی کرده و نکات ضروری در خصوص نحوه نوشتن صورت وضعیت را شرح دادیم. از آنجایی که صورت وضعیت‌ها تاثیر مستقیم بر مدیریت پروژه، شفافیت در ارتباطات و تضمین دریافت به‌موقع پرداخت‌ها دارند، نوشتن صحیح آن از اهمیت بالایی برخوردار است. لذا توصیه می‌کنیم برای تهیه و تنظیم صورت وضعیت‌های حرفه‌ای به آموزش‌های آکادمی عمران سر بزنید.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره نحوه صورت وضعیت نویسی عمران کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

مسیر پیشنهادی مطالعه مقالات آکادمی عمران

مشاهده مسیر یادگیری